Szarża Arcelińska 1920 roku

Szarża Pierwszego Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w dniu 17 sierpnia 1920 roku pod Arcelinem, w trakcie Bitwy Warszawskiej, przeszła do historii wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku.

Liczący 450 ludzi, doborowy pułk, wychodząc z półokrążenia i ratując sąsiadujący, silnie naciskany przez bolszewików, 201 Pułk Szwoleżerów, przeprowadził szarżę na atakującą Płońsk piechotę sowieckiej 18. Dywizji Strzelców. O godzinie 17:00 pułk, dobywając lanc i szabel, ruszył do ataku wszystkimi siłami, pokonując najpierw kłusem, a później galopem 2 kilometry odkrytego terenu, pod silnym, ale mało skutecznym, ostrzałem sowieckich karabinów maszynowych i artylerii.

W wyniku szarży poległo około 200 Rosjan, a 800 trafiło do niewoli. Pułk zdobył też 2 ciężkie karabiny maszynowe i 2 armaty (inne źródła podają liczbę 1600 jeńców i zdobyte 63 karabiny maszynowe i 4 działa). Straty 1 Pułku Szwoleżerów w rezultacie szarży wyniosły około 25 zabitych i rannych (według innych źródeł – 40 zabitych i rannych).

Zakończona zwycięstwem bitwa o Płońsk, której częścią była brawurowa szarża kawalerii, uniemożliwiła bolszewikom wyjście na tyły polskiej 5 Armii. Za szarżę pod Arcelinem, pięciu kawalerzystów, wśród nich dowódca pułku major Jerzy Grobicki, zostało odznaczonych przez dowódcę 5 Armii Władysława Sikorskiego krzyżami Virtuti Militari.

Od 2012 roku w rocznicę szarży odbywają się upamiętniające ją uroczystości, których częścią jest jej historyczna rekonstrukcja. W inscenizacji w 2018 roku brali udział szwoleżerowie 1 Pułku Szwoleżerów im. marszałka Józefa Piłsudskiego z Warszawy Szwadron jazdy RP, Stowarzyszenie 1 Pułku Ułanów Krechowieckich im. pułkownika Bolesława Mościckiego z Warszawy, 22 Pułk Ułanów z Garbatki, 11 Pułk Ułanów z Radomia, grupa rekonstrukcji historycznej GRH Gregor z Puław i lokalna młodzież po stronie polskiej jako piechota 201 Pułku Szwoleżerów. Nad bezpieczeństwem inscenizowanych wybuchów czuwał 2 Pułk Saperów z Kazunia.

Stałymi punktami uroczystości są też: msza polowa, składanie kwiatów pod pomnikiem bohaterów bitwy oraz pokaz sprzętu i wyposażenia wojskowego.

Miejsce: Arcelin, gmina Płońsk

Termin: sierpień

Organizatorzy: Gmina Płońsk, Miasto Płońsk, Starostwo Powiatowe w Płońsku

Kontakt: Urząd Gminy Płońsk, tel. 23 662 5635, www.gminaplonsk.pl